Darwinism :) vs Ibrahim Hakki Erzurumlu
Guncel Ilave: Darwin’i okudum cok begendim, kitabin herseye ragmen bana yasattigi eziyetler sebebi ile ancak dun (25 Ocak 2017 gunu Bursa etkinligimizin konuk konusmacisi Sunay Akin’in anlattigi bir gercek ile sokumu yasadim) ogrendigim kadari ile Darwin’den 100 yil oncesinde Ibrahim Hakki Erzurumlu (Naksibendi Seyhi) soyle soyluyor, yazidigi kitabinda:
‘Madenlerin evriminden bitkiler, bitkilerinkinden hayvanlar, hayvanlarınkinden de insanlar meydana gelir. Bitkiler, hayvanlar ve insanlar arasında da aracılar vardır. Madenler ile bitkiler arasındaki aracı, bu‘mercan’dır. Bu denizin dibinde bir bitki olduğu halde suyun yüzüne çıkınca sertleşir ve taşlaşır. Bitki ile hayvan arasındaki aracı ‘hurma’ ağacıdır. Çünkü bu ağaç palmiyeler familyasından olup erkek ve dişi çiçekleri ayrı ayrı ağaçlarda bulunur. Tozlaşma ancak insanların aracılığıyla gerçekleşir. Hayvan ile insan arasındaki aracıya gelince ‘nesnas’ diye adlandırılan vahşi insan veya maymundur.’
Ayni sekilde Mevlana ise soyle soyluyor:
‘Maden ve taş ülkelerinde yaşadım! Sonra hayvanlarla yerde, havada ve deryalarda saatlerce dolaştım. Ve insanlık mertebesine yükseldim.’
1703 yilinda Ibrahim Hakki bunlari soylerken Charles Darwin ilk teorisini acikladigi Turkerin Kokenini 1859 yilinda cikartiyor. Ilgin degil mi?
Saka gibi….!! Hemen Sapiens’in ardindan okuyayim diyordum. Iki hafta izin, sanirim bitiririm dedim ve tek kitap olarak aldim yanima. Acik soylemek gerekirse bir tavsiye uzerine degil ancak merak ettigimden almistim kitabi.Beklentim de turler, dogal secilim, adaptasyon hakkinda detay ogrenmekti. Hatta kitabi okurken, telefonumda kullandigim “Nabiz” programina dusen haberlerden birisi soyle diyordu, sanki bana ozel mesaj gibi: ” Bildiginiz gibi gunumuz bilimi!!! Darwinin evrim teorisinin gecersizligini kanitlamistir!!!…….” ve devam ediyor daha baska bazi yorumlar ile. Gazeteyi hic sormayin, farkli gorusler olsun diye sectigim bir gazete. Neyse kitaba donelim. 1000 sayfa, iki hafta, Darwin’in hayati, Darwin bir rahip ve ciktigi seyahat sonunda bulduklarini aciklamaktan ve cevresinin kendisini yargilamasindan (ozellikle dindar esinin, olum sonrasi ayni yerde-cennet bulusamayacaklarina uzulmesinden) son derece korkuyor ve 40 yila yakin notlarini gizliyor….Off bu zaten 500 sayfa diger 500 sayfa ise aciklamaya karar verdigi ve cevresinde olusan destekcileri.
Onlemli olan ne derseniz, 1800’lu yillarda insanlarin Darwin ve onun gibi arastirma yapan insanlarin bulgularini sosyal yasama, felsefe ve sosyoloji ile kurgulayip ile uygulamalari, sosyalizm veya siniflar arasi farkliliktan dolayi bunalan fakir kesimlerin politik goruslerinin bunlardan beslenmesi ve pek cok soylu-koylu, esitlik-esit temsil gibi kavramlarin Darwin’den etkilenerek gercek yasamda yer bulmasi.
Son 1.5 sayfa ise korkunc etkileyici, bizim surekli tekrar ede durdugumuz, guclu turlerin degil adapte olanlarin hayatta kalmasi diye ozetledigimiz veya kullanilmayan organlarin yok olmasi diye ozetledigimiz, pek coklarinin evrim teoremi diye burun kivirdigi bu konunun daha 19yy da serbest piyasa ekonomisini, kapitalizmi, devlet destekli telek yaklasimini, liberalizmi, bireysel haklari nasil sekillendirdigini goruyoruz. Biz bu donemde ne yapiyorduk derseniz, onun cevabini da Sapiens’de buldugunuzda biraz uzuleceksiniz 🙁
Uzgunum surekli yakindigim ve kitabin cok agir ilerledigine dair sayisiz yorumum icin, cunku sadece 1.5 sayfa, bana benim 1000 sayfa boyunca ne okudugumu, nasil icsellestirmem gerektigini ogretti. Esime bana olan sabri icin tesekkur ediyorum 🙂
